تصویر پوشش اسلامی در سیما و سینما
طی 15 سال اخیر، همواره چادر، این پوشش برتر که زینت بخش و هویت ساز بانوان است، در آثار نمایشی به ویژه سینمای کشور، با بی احترامی مواجه می شود. با اینکه گفتمان فرهنگی غالب و رایج در کشورمان مدافع فرهنگ عفاف و حجاب است، اما سینمای ما چندان با این موضوع همراه و همداستان نیست. شاید آن روزهایی که مردم ایران با اتحاد در مسیر پیروزی انقلاب گام برداشتند هیچ گاه تصور نمی کردند که روزی چادر برترین نوع حجاب، در سینمایی که ادعای اسلامی بودن را دارد، تخریب شود. البته مسئله تنها به سینما محدود نمی شود، بلکه تلویزیون نیز به رغم تلاش برای پرهیز در نمایش پوشش های نامناسب و رعایت حدود شرعی در برنامه هایش اما، در فرهنگسازی برای پوشش برتر کم کاری کرده است.
الگوسازی معکوس
یکی از کارکردهای رسانه ها، الگوسازی است. عامل اصلی این الگوسازی نیز نمایش شخصیت ها و انسان هایی است که در قاب رسانه های تصویری ظاهر می شوند. آن ها یا در مقام فرد محبوب و یا قهرمان ظاهر می شوند و همذات پنداری مخاطب را بر می انگیزند. در این میان، کودکان، نوجوانان و جوانان بیشتری تأثیر را از شخصیت های سینمایی و تلویزیونی دریافت می کنند. یکی از الگوهای متداولی که دختران جوان در اغلب فیلم های سینمایی و برخی آثار تلویزیونی می بینند این است که زنان دارای مرتبت و احترام اجتماعی ظاهری غرب زده و غیراسلامی دارند و برعکس، زنان چادری عمدتا افرادی مفلوک و بحران زده و شکست خورده هستند! مخاطبان سینما و رسانه ملی دیگر به این موضوع عادت کرده اند تا زنان آسیب دیده، فقیر، کم سواد و بزهکار را با پوشش چادر مشاهده کنند و در طرف مقابل، خانمی مانتویی با آرایشی کامل! و این موضوع دیگر سناریوی ثابت اکثر فیلم های ایرانی است.
نفیسه کاظمی، کارشناس مطالعات زنان و خانواده سازمان بسیج دانشجویی با بیان اینکه کارگردان ها و تهیه کنندگان سعی می کنند واقعیت هایی که در جامعه مشاهده می کنند را در قالب فیلم و سریال انعکاس دهند، اظهار داشت: اگرچه بخشی از تصاویری که در رسانه ها منعکس می شود، جزء واقعیت های جامعه است، اما نمایش این چنینی زنان محجبه در فیلم ها و سریال ها در واقع موجب کم رنگ جلوه دادن نقش عفاف و حجاب در رسانه ملی و سینماست.
وی عنوان کرد: این گونه نمایش زنان محجبه در فیلم ها و سریال ها موجب می شود تا نسل جوان از حجاب گریزان شوند، چرا که نسل جوان گمان می کنند زنی با حجاب که با فرهنگ عفاف رشد یافته است، نمی تواند به لحاظ جایگاه علمی، اقتصادی و فرهنگی به رشدی که ایده آل جوانان و نوجوانان است، برسد.
این کارشناس افزود: از آسیب های دیگر این نوع به تصویر کشیدن زنان، متزلزل شدن خانواده هاست، چرا که برای جذاب تر جلوه دادن کاراکتر ها اغلب در فیلم ها و سریال ها از زنانی استفاده می شود که در رفتار و فرهنگ آنها ریشه فمینیستی مشاهده می شود.
یک تناقض فرهنگی
اما رسانه های تصویری ما ، به ویژه سینما و تلویزیون در این زمینه دچار یک تناقض فرهنگی بزرگ هم هستند. به این ترتیب که یک بازیگر که نقشی مثبت را در یک فیلم یا سریال ایفا می کند و مثلا بانوی محجبه و با نجابتی است، با شخصیتی کاملا متضاد با آنچه در آثارش نمایش می دهد در جامعه و در میان مردم ظاهر می شود. این تناقض رفتاری، ذهن افراد نوخاسته و جوان را دچار اغتشاش می کند. ضمن اینکه در این زمینه، نوعی بی عدالتی در اجرای قوانین نیز دیده می شود. یعنی بسیاری از مردم دچار این پرسش می شوند که آیا رعایت پوشش سالم فقط برای مردم عادی قانون است و بازیگران سینما با هر پوششی می توانند در اماکن عمومی و مثلا برنامه ها و مجامع فرهنگی حضور یابند؟
حتی دیده می شود که برخی بازیگران زن سینما در سایت ها و صفحات اینترنتی خود، با افتخار تمام تصاویر نامناسبی را از خود منتشر می کنند. این کار در ذهن بعضی نوجوانان این شبهه را ایجاد می کند که حتما بدحجابی کار خوبی است که شخصیت های مشهور و موفق سینما و تلویزیون به آن مبادرت می ورزند!
در همین زمینه معصومه حاج حسینی، مدرس دانشگاه گفت: کارگردان و تهیه کننده ای که بر اساس شاخص ها و ارزش های انقلاب اسلامی تربیت شده باشد، می تواند فیلم های مناسبی را تولید کند، اما هم اکنون کمتر شاهد حضور چنین افرادی هستیم.
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه هم اکنون در فیلم های سینمایی و تلویزیونی، زنانی که هیچ نسبتی با چادر و عناصر مذهبی ندارد، نقش های مذهبی را ایفا می کنند، افزود: بازیگری که هیچ اعتقادی به چادر ندارد، نه تنها نمی تواند حقیقت آن شخصیت را به خوبی ایفا کند، بلکه با بد پوشیدن چادر موجب توهین به زنان محجبه می شود.
این کارشناس حوزه زنان بیان کرد: در اکثر فیلم های ساخته شده، شخصیتی که در عرصه جامعه بدترین نوع پوشش را دارد، در نقش افراد محجبه حضور پیدا می کند و این دوگانگی و تعارض شخصیت در مخاطب اثر روانی ایجاد کرده و به او القا می کند که به اقتضای فضای جامعه یک چهره و شخصیت داشته باشد و به اقتضای فضای کاری خود نیز نقش یک شخصیت مذهبی را ایفا کند؛ این تعارض ها نه تنها مذهب را منتقل نمی کند بلکه تغییر شخصیت و دورویی را در مناسبت های مختلف زندگی به مخاطب آموزش می دهد.
اکنون جامعه متدین و انقلابی ایران، به ویژه بانوان کشور انقلابی مان، منتظر اقدامات پیرامون بی حرمتی به چادر در آثار نمایشی هستند. آیا نتیجه ای زودرس خواهد داشت یا بازهم شاهد تساهل در این زمینه خواهیم بود؟
با نگاه اجمالی به آیات قران کریم و عبادات در دین متوجه تکرار بعضی از آنها می شویم .
تکرار یکی از رموز موفقیت محسوب می شود چرا که :
یکی از قوانین مهم مغز می گوید هر چیزی بر اثر تکرار از ضمیر خود آگاه انسان به ضمیر نا خود آگاه نفوذ می کند و در مرحله بعد می تواند تبدیل به انرژی شده و شخصیت ما را تحت تاثیر خود قرار بدهد اگر مثبت باشد اثر مثبت و اگر منفی باشد اثر منفی در شخصیت ما خواهد داشت.
بررسی کاربردی دو کلمه که زیاد تکرار می کنیم :
1)بسم الله الرحمن الرحیم
الف:با تکرار آگاهانه کلمه الرحمن به معنای بخشنده ،صفت بخشندگی از ضمیر خود آگاه به ضمیر ناخودآگاه ما نفوذ می کند و در نتیجه ما تبدیل به یک انسان بخشنده در تمامی جهات می شویم.
ب:با تکرار آگاهانه کلمه الرحیم به معنای مهربان ،صفت مهربانی و عطوفت از ضمیر خود آگاه به ضمیر ناخودآگاه ما نفوذ می کند و در نتیجه ما تبدیل به یک انسان مهربان و دوست داشتنی می شویم.
2)تسبیحات حضرت زهرا سلام الله علیها
الف)الله اکبر:با تکرار این جمله که خدا بزرگ است این درس به ما داده می شود که ما هم باید به شویه ای زندگی کنیم که همیشه بزرگ مردی و عزت خود را حفظ کنیم و عزت و بزرگ مردی نیز جز از راه اطاعت خداوند متعال بدست نمی آید.
ب)الحمد لله:با تکرار این جمله که تمام موجودات، خداوند متعال را ستایش می کنند این درس به ما داده می شود که ما هم به شویه ای زندگی کنیم که مورد حمد و مدح دیگران قرار بگیریم و دیگران از ما به نیکی یاد کنند .
ج)سبحان الله:با تکرار این جمله که خداوند متعال از تمام عیوب و نقائص مبرا است این درس به ما داده می شود که ما هم به شویه ای زندگی کنیم که عیوب و نقائص خود را به حداقل ممکن برسانیم.
خلاصه کلام اینکه، ما با تکرار بعضی از جمله ها و کلمات می توانیم مفهوم آنها را از ضمیر خود آگاه به ضمیر ناخودآگاه خود منتقل کنیم و در مرحله بعد این مفاهیم می توانند در وجود ما منشأ انرژی باشند و شخصیت ما را تحت تاثیر خود قرار بدهند.